Να μια τολμηρή άποψη που μοιράζομαι συχνά: Το τι και το πώς σκεφτόμαστε για το φαγητό μας επηρεάζει τη θρεπτική αξία ενός γεύματος τόσο, όσο και οι ίδιες οι τροφές από τις οποίες αποτελείται!
Σας φαίνεται υπερβολικό; Ας δούμε πρώτα τι γίνεται μέσα στο κεφάλι μας όταν τρώμε και, στη συνέχεια, δύο τρανταχτά παραδείγματα για τη δύναμη της σκέψης.
Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν τρώμε
Ας πούμε ότι τρώμε ένα παγωτό. Η εικόνα σχηματίζεται στον εγκεφαλικό φλοιό. Η πληροφορία μεταφέρεται ηλεκτροχημικά στο πιο αρχαίο τμήμα του εγκεφάλου μας (μεταιχμιακό σύστημα) το οποίο έχει να κάνει με τις βασικές λειτουργίες επιβίωσης και, συγκεκριμένα, στον υποθάλαμο. Ο υποθάλαμος είναι ένα θαύμα της φύσης! Μετατρέπει σκέψεις και συναισθήματα σε σωματικές αντιδράσεις. Πώς το κάνει αυτό; Οι σκέψεις μας δημιουργούν συναισθήματα και με τη σειρά τους, τα συναισθήματα δημιουργούν χημικές ενώσεις, όπως ήδη γνωρίζουμε εδώ και 20 χρόνια (Molecules of Emotion).
Τις χημικές αυτές ενώσεις που παράγονται από τις σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας, τις ανιχνεύει ο υποθάλαμος. Αν το παγωτό είναι νόστιμο και μου αρέσει, ο υποθάλαμος λαμβάνει τη θετική σκέψη (την αντίστοιχη χημεία) και ενεργοποιεί το παρασυμπαθητικό σύστημα. Ενεργοποιούνται οι σιελογόνοι αδένες, ο οισοφάγος, το στομάχι, το λεπτό έντερο, το πάγκρεας, το συκώτι και η χοληδόχος κύστη. Ενεργοποιείται όλο το πεπτικό σύστημα και το παγωτό θα πεφθεί πλήρως, ενώ ταυτόχρονα οι καύσεις θερμίδων θα είναι στο μέγιστο.
Εάν από την άλλη αισθανόμαστε ενοχές που τρώμε το παγωτό ή κατακρίνουμε τον εαυτό μας για αυτό, τότε ο υποθάλαμος θα λάβει την αρνητική σκέψη και θα ενεργοποιήσει το συμπαθητικό νευρικό σύστημα (στρες). Ως άμεσο αποτέλεσμα της αντίδρασης στρες, η πεπτική ικανότητα θα μειωθεί. Θα φάμε το παγωτό, αλλά δεν θα το χωνέψουμε καλά. Μπορεί να μείνει περισσότερο μέσα στο λεπτό έντερο, επηρεάζοντας αρνητικά τη χλωρίδα, παράγοντας ενδεχομένως τοξικές ουσίες. Τα σήματα του υποθαλάμου επηρεάζουν επίσης τη λειτουργία της υπόφυσης, η οποία ελέγχει την παραγωγή ορμονών που ορίζουν τη λειτουργία για το πάγκρεας, επινεφρίδια, παραθυροειδή, θυροειδή και νεφρά (θυμηθείτε τι γράφαμε στο άρθρο «Η εγκεφαλική φάση της πέψης»!) Και όλα αυτά γίνονται χωρίς χάπια και φάρμακα!
Στη θέση του παγωτού, βάλτε οποιοδήποτε φαγητό θέλετε. Η διατροφική του αξία, το πόσο καλό μας κάνει, καθώς και, σε έναν βαθμό, το πόσο επιβαρύνει θερμιδικά το σώμα μας, επηρεάζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις σκέψεις που κάνουμε εμείς οι ίδιοι! Αν λοιπόν η σχέση μας με την τροφή είναι για εμάς ένας στρεσογόνος παράγοντας και κάθε φορά που τρώμε είμαστε σε μια κατάσταση εσωτερικής μάχης, μπαίνουμε σταδιακά σε μια κατάσταση χρόνιου στρες, το οποίο με τη σειρά του αρχίζει να επηρεάζει αρνητικά και τον μεταβολισμό μας.
Είναι όμως δυνατόν να επηρεάζουν οι σκέψεις μας τόσο έντονα τη φυσιολογία μας; Ας δώσουμε δύο παραδείγματα που σίγουρα θα σας κάνουν να αναθεωρήσετε πολλά πράγματα.
Παρενέργειες χωρίς χημειοθεραπεία
Πηγή: J.W. Fielding, “Adjunct Chemotherapy in Operable Gastric Cancer”, World Journal of Surgery 7, no. 3 (1983).
Το 1983, ιατρικοί ερευνητές έκαναν κλινικές δοκιμές για την αποτελεσματικότητα ενός νέου τύπου χημειοθεραπείας. Οι 411 εθελοντές που συμμετείχαν στη μελέτη είχαν χωριστεί σε τρεις ομάδες. Η πρώτη ομάδα των ασθενών με καρκίνο έλαβε το πραγματικό φάρμακο «Α» που δοκιμαζόταν, η δεύτερη ομάδα έλαβε το πραγματικό φάρμακο «Β», ενώ η τρίτη ομάδα έλαβε ένα εικονικό φάρμακο (placebo)· ένα σκεύασμα δηλαδή το οποίο περιείχε μια αβλαβή, αδρανή χημική ουσία. Όπως ίσως γνωρίζετε, οι φαρμακευτικές εταιρείες απαιτείται από το νόμο να δοκιμάζουν την αποτελεσματικότητα όλων των νέων φαρμάκων, συγκρίνοντάς την με την επίδραση που έχει ένα εικονικό φάρμακο, προκειμένου να προσδιοριστεί η πραγματική αποτελεσματικότητα, εφόσον υπάρχει, των υπό δοκιμή σκευασμάτων.
Ποια είναι η πιο συνηθισμένη παρενέργεια που σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε για χημειοθεραπεία; Προφανώς, η η προσωρινή απώλεια μαλλιών. Κατά τη διάρκεια αυτής της μελέτης, λοιπόν, δεν έκανε σε κανέναν εντύπωση όταν 74% των ασθενών που πήραν το φάρμακο «Α» και το 68% των ασθενών που πήραν το φάρμακο «Β», έχασαν τα μαλλιά τους. Εκείνο που εντυπωσίασε όλους τους ερευνητές, ωστόσο, ήταν ότι το 31% των ασθενών που είχαν λάβει το εικονικό φάρμακο χημειοθεραπείας (έναν απλό ορό) είχε επίσης την ίδια παρενέργεια: έχασαν κι εκείνοι τα μαλλιά τους!
Αυτή είναι η δύναμη των πεποιθήσεών μας και των εσωτερικών μας προσδοκιών! Ο μόνος λόγος για τον οποίο οι ασθενείς που έλαβαν εικονικό φάρμακο έχασαν τα μαλλιά τους, ήταν επειδή πίστευαν ότι θα τα χάσουν. Δεν υπήρχε κανένας άλλος βιολογικός ή χημικός λόγος. Όπως πολλοί άνθρωποι, είχαν συνδέσει μέσα τους τη χημειοθεραπεία με την απώλεια μαλλιών και, αυτό που πίστευαν για το σώμα τους, πραγματοποιήθηκε.
Οι πεποιθήσεις μας όμως δεν δουλεύουν μόνο με αρνητικό τρόπο. Δουλεύουν και θετικά, αν είναι θετικές και δουλεύουν αρνητικά, αν είναι αρνητικές! Ας δούμε άλλο ένα παράδειγμα από το χώρο της φαρμακολογίας.
Το παυσίπονο της προσδοκίας
Πηγή: University of Oxford. “Placebo effect works both ways: Beliefs about pain levels appear to override effects of potent pain-relieving drug.” ScienceDaily, 27 Feb. 2011.
Στο πείραμα αυτό, ερευνητές από το Ηνωμένο Βασίλειο (Πανεπιστήμια Oxford και Cambridge) και από τη Γερμανία (Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο Hamburg-Eppendorf και Technische Universität München) μελέτησαν την επίδραση των προσδοκιών σε σχέση με την αποτελεσματικότητα ενός οπιοειδούς φαρμάκου (παυσιπόνου) που δόθηκε σε 22 εθελοντές.
Το πείραμα είχε ως εξής: Οι ερευνητές εφάρμοσαν μια πηγή θερμότητας πάνω στο πόδι των εθελοντών, σε βαθμό που η έντονη ζέστη να προκαλεί πόνο και άρχισαν να αυξάνουν τη θερμοκρασία, μέχρι που οι εθελοντές δήλωσαν ότι ο πόνος ήταν γύρω στο 70, στην κλίμακα από 1 ως 100. Ταυτόχρονα, είχαν συνδεθεί με ορό. Χωρίς να ειδοποιήσουν τους εθελοντές, οι ερευνητές άρχισαν να χορηγούν το παυσίπονο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι εθελοντές να μειώσουν την εκτίμηση του πόνου που αισθάνονταν στο 55. Μετρήθηκε έτσι η επίδραση του παυσιπόνου. Στο σημείο αυτό, ενημέρωσαν τους εθελοντές ότι «τώρα θα σας δώσουμε το παυσίπονο». Η εκτίμηση του πόνου έπεσε από το 55 στο 39, ενώ δεν είχε αλλάξει τίποτα στην αγωγή! Στο τέλος του πειράματος, και ενώ συνεχιζόταν κανονικά η παροχή του φαρμάκου, οι ερευνητές είπαν στους εθελοντές «τώρα θα σταματήσουμε τη χορήγηση του παυσίπονου, αλλά έχετε το νου σας, γιατί η δράση του μπορεί να σταματήσει απότομα». Το αποτέλεσμα; Η εκτίμηση του πόνου ανέβηκε από το 39 στο 64, ενώ το φάρμακο χορηγούνταν κανονικά!
Το εντυπωσιακότερο; Ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, γινόταν ταυτόχρονα στους εθελοντές μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Οι ερευνητές λοιπόν, δεν βασίζονταν μόνο στο τι δήλωναν οι εθελοντές, αλλά διασταύρωναν και έβλεπαν ζωντανά και τα αντίστοιχα κέντρα αίσθησης του πόνου στον εγκέφαλο να ανταποκρίνονται, επιβεβαιώνοντας όσα περιέγραφαν οι εθελοντές.
Συμπεράσματα
-
- Στο πρώτο παράδειγμα, η πεποίθηση ότι έπαιρναν χημειοθεραπεία, έκανε έναν στους τρεις ασθενείς να χάσουν τα μαλλιά τους, ενώ έπαιρναν έναν απλό φυσιολογικό ορό.
-
- Στο δεύτερο παράδειγμα, η αίσθηση του πόνου που πραγματικά αισθάνονταν οι εθελοντές, μειωνόταν όταν «πίστευαν» ότι έπαιρναν το παυσίπονο, ενώ το παυσίπονο είχε ήδη χορηγηθεί!
- Επίσης στο δεύτερο παράδειγμα, η αίσθηση του πόνου που πραγματικά αισθάνονταν οι εθελοντές αυξήθηκε και επέστρεψε σχεδόν στα επίπεδα που ήταν χωρίς καθόλου φάρμακο, επειδή «πίστευαν» ότι θα αυξηθεί, ενώ το φάρμακο εξακολουθούσε να χορηγείται!
Σας προσκαλώ να κάνετε μια απλή άσκηση. Προσπαθήστε να πιάνετε τον εαυτό σας, όποτε κάνει κάποια σκέψη σε σχέση με το σώμα, την τροφή ή την υγεία. Αναλογιστείτε σε ποιο βαθμό όλες αυτές οι σκέψεις που κάνετε, καταλήγουν να είναι αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Πόσες από αυτές τις σκέψεις είναι αρνητικές; Πόσες είναι αυτοκριτική; Πώς κατηγορούμε τον εαυτό μας; Πώς ζούμε φοβισμένα σε σχέση με το φαγητό και την τροφή γενικότερα; Μετά, σκεφτείτε: πώς θα μπορούσα να μετασχηματίσω τις σκέψεις μου, ώστε να είναι ωφέλιμες για μένα;
Προσέξτε τι σκέφτεστε. Το σώμα σας, σάς ακούει!
Επικοινωνήστε μαζί μας για να κλείσετε μια δωρεάν ενημερωτική συνάντηση!
Η προσωπική συμβουλευτική υποστήριξη στην ψυχολογία της διατροφής (Eating Psychology Coaching) είναι μια συναρπαστική και καινοτόμος προσέγγιση που αντιμετωπίζει με αποτελεσματικότητα θέματα βάρους, αδηφαγίας (binge eating), υπερφαγίας (overeating), συναισθηματικής υπερφαγίας (emotional eating), προκλήσεις σε σχέση με την προσωπική εικόνα που έχουμε για το σώμα μας (body image), τις αιώνιες, ατελείωτες και επαναλαμβανόμενες δίαιτες (yo-yo dieting), καθώς και ποικιλία ζητημάτων υγείας και σωματικών συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη διατροφή, όπως η λειτουργία της πέψης, η αίσθηση κόπωσης, η πεσμένη ή ευμετάβλητη διάθεση, η λειτουργία του ανοσοποιητικού και άλλα.
- Αστακός και προσωπική ανάπτυξη - 17/11/2018
- Απόλυτη ευθύνη για τη ζωή μας - 02/11/2018
- Αλήθεια, Άποψη, Πεποίθηση και Χρησιμότητα - 15/10/2018