Η εμμονή με το αδυνάτισμα
Με την εμμονή που επικρατεί στη σημερινή κοινωνία, σε σχέση με το βάρος, είναι εύκολο να αισθανθεί κάποιος την πίεση ότι πρέπει το σώμα του να έχει ένα συγκεκριμένο βάρος και ένα συγκεκριμένο σχήμα. Τα μηνύματα που συνήθως έρχονται από την οικογένεια, από φίλους και από τα μέσα ενημέρωσης, μάς λένε ότι για να είμαστε χαρούμενοι, υγιείς και ευτυχισμένοι, πρέπει να είμαστε λεπτοί. Αν υιοθετήσουμε αυτές τις απόψεις, πολύ σύντομα θα αρχίσουμε να αισθανόμαστε άσχημα για το ότι δεν πληρούμε αυτά τα πρότυπα ιδανικότητας.
Κάποιοι έχουν την εντύπωση ότι όλες αυτές οι συνεχείς υπενθυμίσεις για το πόσο σημαντικό είναι να φύγουν τα έξτρα κιλά μπορούν να χρησιμεύσουν ως κίνητρο για να μπούμε και να μείνουμε σε ένα πρόγραμμα δίαιτας ή για να συνεχίσουμε με συνέπεια το πρόγραμμα του γυμναστηρίου, αλλά η πραγματικότητα τους διαψεύδει. Η συνεχής κριτική, είτε έρχεται από τους άλλους, είτε προέρχεται από τον ίδιο τον εαυτό μας, μας κρατάει σε μια κατάσταση χρόνιου στρες σε σχέση με το βάρος μας. Αυτό προκαλεί μέσα μας μια βιοχημική αλυσιδωτή αντίδραση που κάνει ακόμα πιο δύσκολο το να κάψουμε λίπος – και που ενδεχομένως να φέρνει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Παρακάτω θα δούμε γιατί είναι πλέον καιρός να σταματήσουμε να πολεμάμε τα σώματά μας και να αφήσουμε τη σοφία και τη μαγεία της ζωής να αναλάβουν το ρόλο τους.
Θέλει τρόπο, όχι κόπο
Για τους περισσότερους από εμάς, το να προσπαθούμε να χάσουμε βάρος είναι μια επίπονη διαδικασία. Και ενώ το να προσπαθεί κάποιος σκληρά για ένα στόχο θεωρείται «ευγενές» και «απαραίτητο για την επιτυχία», συγκεκριμένα την περίπτωση της απώλειας βάρους, η ίδια η φύση της «σκληρής προσπάθειας» μας βάζει σε μια αναπάντεχα μειονεκτική θέση. Ο λόγος είναι ότι το «προσπαθώ σκληρά» συνήθως ισοδυναμεί με το «είμαι εξαιρετικά στρεσαρισμένος». Όταν είμαστε σε μια τέτοια νοητική και συναισθηματική κατάσταση, γεμάτοι ένταση, άγχος, πίεση, φόβο και θυμό, ο μεταβολισμός μας αλλάζει• και δεν εννοούμε προς το καλύτερο.
Σας έχει τύχει ποτέ να πάτε κάπου διακοπές, να περάσετε φανταστικά, να διασκεδάσετε, να χαλαρώσετε, να χαμογελάσετε, να φάτε παραπάνω απ’ ό,τι συνήθως και παρόλα αυτά να μην πάρετε κιλά ή ακόμα και να χάσετε βάρος; Μου έχει τύχει να το ακούσω από πολλούς ανθρώπους με τους οποίους δουλεύω. Το ποσοστό είναι περίπου ένας στους πέντε. Σύμφωνα με το υφιστάμενο σκεπτικό, αυτό θα έπρεπε να είναι αδύνατο! Αλλά χάρη στα νέα ερευνητικά πεδία που έχει ανοίξει η προσέγγιση της Θρέψης Νου και Σώματος (Mind-Body Nutrition), γίνεται πολύ ευκολότερο να καταλάβουμε με αλλιώτικο τρόπο τη διαδικασία της πέψης, του μεταβολισμού και της σχέσης τους με τη διαμόρφωση του βάρους.
Ενώ είμαστε σε διακοπές, κάνουμε κάτι το οποίο γίνεται σπάνια στην καθημερινή μας ζωή: χαλαρώνουμε! Εσωτερικά, μετακινούμαστε από μια κατάσταση χρόνιου στρες (συμπαθητικής λειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος – ΚΝΣ) σε κατάσταση χαλάρωσης (παρασυμπαθητικής λειτουργίας του ΚΝΣ). Ως αποτέλεσμα, οι χημικές μεταβολές που συντελούνται μέσα στο σώμα μας και στον εγκέφαλό μας, αλλάζουν τον μεταβολισμό μας σε τέτοιο βαθμό που μπορούμε να φάμε πιο πολύ και ταυτόχρονα να κάψουμε τόσο περισσότερο, ώστε τελικά να χάσουμε βάρος.
Τι λέει η επιστήμη;
Η παραπάνω θεώρηση των πραγμάτων, τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει εκτενέστατη επιστημονική τεκμηρίωση, καθώς όλο και περισσότεροι ερευνητές αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει ο συνδυασμός ψυχολογίας, νευρολογίας, ενδοκρινολογίας και ανοσιολογίας και πώς επηρεάζει την υγεία του σώματος, καθώς και τους μηχανισμούς άμυνάς του, που ενδεχομένως οδηγούν και σε παχυσαρκία. Έχει μάλιστα δημιουργηθεί μια νέα, συνδυαστική επιστημονική προσέγγιση, η οποία ονομάζεται ακριβώς έτσι: ΨυχοΝευροΕνδοκρινοΑνοσιολογία (PsychoNeuroEndocrinoImmunology – PNEI).
Παράδειγμα τέτοιας έρευνας δημοσιεύτηκε πρόσφατα, τον Μάρτιο του 2017 (Stress Can Make the Pounds Accumulate). Εξετάστηκαν 2.527 άντρες και γυναίκες στη Βρετανία, ηλικίας 54 και πάνω και, αφού απομονώθηκαν παράγοντες που μπορεί να συνεισέφεραν στην αύξηση βάρους (ηλικία, φύλο, εθνικότητα, κάπνισμα, κοινωνικο-οικονομική κατάσταση, διαβήτης κτλ), μπόρεσαν και επιβεβαίωσαν ότι πράγματι, όσο υψηλότερα τα επίπεδα κορτιζόλης στον οργανισμό, τόσο υψηλότερη η πιθανότητα για παχυσαρκία και αυξημένη περιφέρεια μέσης. Επίσης, η αυξημένη παρουσία κορτιζόλης συνδέθηκε και με μακροχρόνια δυσκολία αντιμετώπισης της παχυσαρκίας.
Ο συνδυασμός που παχαίνει: Κορτιζόλη και Ινσουλίνη
Οι επιστημονικές αποδείξεις για τη σύνδεση μεταξύ αύξησης βάρους και στρες, είναι πλέον κατακλυσμικές. Υπάρχουν πολυάριθμες σχετικές έρευνες, οι οποίες δείχνουν ότι η αυξημένη παραγωγή κορτιζόλης συνδέεται άμεσα με τη συσσώρευση λίπους (το ξέρουν και όσοι έχει χρειαστεί να πάρουν κορτιζόνη επί μακρόν). Αυτό συμβαίνει επειδή μια από τις βιοχημικές ιδιότητες της κορτιζόλης (σε συνδυασμό με ινσουλίνη που παράγει το σώμα για να την αντισταθμίσει) είναι ότι το σώμα παίρνει το σήμα να αποθηκεύει λίπος και να μη χτίζει μυικό ιστό.
Η κορτιζόλη είναι μία ορμόνη κλειδί, η οποία εκκρίνεται σε σημαντικές ποσότητες όταν βιώνουμε είτε οξύ, είτε χρόνιο στρες. Είναι συχνό το φαινόμενο να ακούμε ανθρώπους να παραπονιούνται ότι παρόλο που ακολουθούν δίαιτα μειωμένων θερμίδων και έχουν αυξήσει τη φυσική τους δραστηριότητα, εξακολουθούν να μη μπορούν να χάσουν βάρος. Τις περισσότερες φορές, αυτό συνδέεται με την ύπαρξη στρες.
Το χρόνιο στρες και η αυξημένη έκκριση κορτιζόλης, επίσης συνδέεονται με την αυξημένη έκκριση ινσουλίνης, μιας ορμόνης που σχετίζεται άμεσα με την αύξηση βάρους. Το πάγκρεας παράγει ινσουλίνη όποτε ανιχνευθεί αύξηση στο σάκχαρο του αίματος. Ένας από τους τρόπους με τους οποίους το αντιμετωπίζει αυτό η ινσουλίνη, είναι με το να δώσει εντολή στα κύτταρα να αποθηκεύσουν γλυκόζη και να μην απελευθερώσουν ενέργεια από τις αποθήκες τους (άρα να μην καίγεται λίπος). Άρα, όταν είμαστε σε στρες, από τη μία η κορτιζόλη λέει «απελευθερώστε ενέργεια στο αίμα, πρέπει να παλαίψουμε για τη ζωή μας», ενώ ταυτόχρονα η ινσουλίνη λέει «μαζέψτε την υπερβολική ενέργεια από το αίμα, θα καεί το νευρικό μας σύστημα»!
Όσο ανησυχούμε για το βάρος μας, όσο ακολουθούμε μια αδιάφορη δίαιτα χωρίς ευχαρίστηση, όσο είμαστε πεπεισμένοι για την ανικανότητά μας να ακολουθήσουμε κανόνες και να συρρικνώσουμε το σώμα μας στα «καθώς πρέπει» πρότυπα, τόσο θα επιτείνεται το χρόνιο στρες που θα βιώνουμε. Παρόλο που θα καταναλώνουμε λιγότερες θερμίδες, το σώμα μας θα παράγει περισσότερη κορτιζόλη κια ινσουλίνη και θα λαμβάνει το σήμα να αυξήσει το βάρος του.
Τι κάνουμε;
Αν λοιπόν έχετε κάνει τα πάντα σωστά σε σχέση με δίαιτες, αλλά και πάλι φαίνεται να έχετε κολλήσει στο ίδιο επίπεδο, κάντε μια στάση και αναρωτηθείτε σε σχέση με το στρες. Ζείτε μια ζωή στην τσίτα; Τρώτε με την ταχύτητα του φωτός; Οι επαγγελματικές σας υποχρεώσεις σάς υποχρεώνουν να ζείτε σε μια συνεχή κατάσταση φυγής ή πάλης; Αν είναι έτσι, τότε όσο και να μετράτε θερμίδες, όσο διάδρομο και αν τρέχετε, δεν πρόκειται να πετύχετε το σκοπό της απώλειας βάρους. Μάλλον θα πρέπει να αλλάξετε τον άμεσο στόχο σε κάτι που πιθανώς να είναι πολύ πιο δύσκολο: να χαλαρώσετε. Να βοηθήσετε το σώμα σας να σταματήσει να παράγει κορτιζόλη σαν τρελό. Πάρτε μια βαθειά αναπνοή και δώστε την ευκαιρία στον μεταβολισμό σας να ανέβει και να κάψει θερμίδες.
Τα μηνύματα που δίνουμε εδώ είναι τα εξής
- Το να ανησυχούμε για το βάρος μας, αυξάνει το βάρος μας.
- Το άγχος για την απώλεια βάρους δύναται να οδηγήσει το σώμα μας στη δημιουργία και διατήρηση λίπους. Δεν δουλεύει έτσι.
- Βρείτε τρόπους να χαλαρώσετε.
- Απολαύστε το φαγητό σας. Όταν τρώτε, συγκεντρωθείτε στην εμπειρία, τρώτε με παρουσία, χρησιμοποιώντας όλες τις αισθήσεις σας (όραση, γεύση, όσφρηση, αφή, ακοή), χωρίς εξωτερικούς αντιπερισπασμούς.
- Γίνετε πιο επιεικείς με τον εαυτό σας.
- Αναπνεύστε.
- Αναγνωρίστε τις αξίες και τα ταλέντα που κουβαλάτε και φέρνετε μέσα στον κόσμο.
Ίσως εκπλαγείτε από τη διαφορά που θα αισθανθείτε στη σχέση σας με την τροφή και το σώμα.
Η προσωπική συμβουλευτική υποστήριξη στην ψυχολογία της διατροφής (Eating Psychology Coaching) είναι μια συναρπαστική και καινοτόμος προσέγγιση που αντιμετωπίζει με αποτελεσματικότητα θέματα βάρους, αδηφαγίας (binge eating), υπερφαγίας (overeating), συναισθηματικής υπερφαγίας (emotional eating), προκλήσεις σε σχέση με την προσωπική εικόνα που έχουμε για το σώμα μας (body image), τις αιώνιες, ατελείωτες και επαναλαμβανόμενες δίαιτες (yo-yo dieting), καθώς και ποικιλία ζητημάτων υγείας και σωματικών συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη διατροφή, όπως η λειτουργία της πέψης, η αίσθηση κόπωσης, η πεσμένη ή ευμετάβλητη διάθεση, η λειτουργία του ανοσοποιητικού και άλλα.
- Αστακός και προσωπική ανάπτυξη - 17/11/2018
- Απόλυτη ευθύνη για τη ζωή μας - 02/11/2018
- Αλήθεια, Άποψη, Πεποίθηση και Χρησιμότητα - 15/10/2018