Υπερφαγία είναι το να τρώει κανείς παραπάνω απ’ ό,τι χρειάζεται το σώμα του, από πλευράς ενέργειας. Πολλοί άνθρωποι που έχουν θέμα με το βάρος τους, παραπονιούνται ότι αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπερφαγίας. Συνήθως μάλιστα, την υπερφαγία την χαρακτηρίζουμε με αρνητικό τρόπο, καθώς την ταυτίζουμε με την έλλειψη ισχυρής θέλησης. Είναι όμως πραγματικά τόσο απλό; Υπάρχουν τόσο πολλοί άνθρωποι με αδύναμο χαρακτήρα ή με πρόβλημα πειθαρχίας; Σας διαβεβαιώ πως όχι. Ας δούμε επτά διαφορετικές αιτίες που οδηγούν στην υπερφαγία, οι οποίες δεν έχουν καμμία σχέση με τη θέληση.
1. Καταπιέζω την όρεξή μου
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το πρόβλημά τους με την υπερφαγία προέρχεται από την όρεξη που έχουν για φαγητό. Και είναι λογικό να το σκεφτούν έτσι: «αφού τρώω υπερβολικά, το πρόβλημά μου είναι το φαγητό»! Η επόμενη σκέψη δεν μπορεί παρά να είναι: «πρέπει να ελέγξω την όρεξή μου για φαγητό».
Είναι όμως πρακτικά αδύνατο να ελέγξεις την όρεξή σου, καθώς το κέντρο του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για αυτή τη διεργασία, είναι έξω από το λογικό/συνειδητό τμήμα του εγκεφάλου του σύγχρονου ανθρώπου. Συγκεκριμένα, η διάθεση για φαγητό ελέγχεται από τον υποθάλαμο και την υπόφυση, τα οποία ανήκουν στο μεταιχμιακό σύστημα και συνεισφέρουν στη ρύθμιση του αυτόνομου κεντρικού νευρικού συστήματος.
Το ίδιο κέντρο ελέγχει τον ύπνο, τη δίψα, τη θερμοκρασία του σώματος, την αναπνοή, τα επίπεδα ενέργειας και τους βιοκιρκαδικούς ρυθμούς (την αυτόματη προσαρμογή των λειτουργιών του σώματος σύμφωνα με το πού βρισκόμαστε χρονικά μέσα στον 24ωρο κύκλο της μίας πλήρους ημέρας). Το «φάε λιγότερο» είναι το ίδιο πρακτικό, εφαρμόσιμο, εποικοδομητικό και «δίκαιο» σαν συμβουλή/εντολή/διατροφική οδηγία, όσο είναι και το: κοιμήσου λιγότερο, ανάπνεε λιγότερο, δίψα λιγότερο, έχε χαμηλότερη θερμοκρασία σώματος, έχε ενέργεια τη νύχτα ή κοιμήσου την ημέρα.
Είναι εντελώς παράλογο να προσπαθούμε να αδυνατίσουμε με τη δύναμη της θέλησης. Η αυτοσυγκράτηση, ο προγραμματισμός, η θέληση, η στοχοθεσία, η πειθαρχία, όλα αυτά είναι γνωρίσματα του σύγχρονου ανθρώπου και η έδρα τους είναι στο τμήμα του εγκεφάλου που μας κάνει ανθρώπους, δηλαδή τον νεοφλοιό. Επομένως, από άλλο κέντρο ελέγχεται η θέληση, από άλλο η όρεξη. Είναι σαν να προσπαθούμε να φρενάρουμε ένα αυτοκίνητο αναβοσβήνοντας τους προβολείς.
Χωρίς την όρεξη για φαγητό, θα πεθαίναμε. Είναι ένας μηχανισμός ένστικτος που διαθέτουν όλα τα πλάσματα στον πλανήτη. Είναι κομμάτι του να είναι κάποιος άνθρωπος. Όταν προσπαθούμε να χάσουμε κιλά, το πρώτο που πρέπει να παρατηρήσουμε είναι: «προσπαθώ να καταπολεμήσω την όρεξή μου;» Εάν ναι, τότε κατά 99%, οποιαδήποτε προσπάθεια και να κάνω, δεν θα έχει μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα. Μακροπρόθεσμα αποτελέσματα θα μπορέσουν να έρθουν μόνο όταν συμφιλιωθούμε με την όρεξή μας για φαγητό και συνεργαστούμε μαζί της.
2. Δεν είμαι παρών
Ένας άλλος παράγοντας που δεν έχει καμμία σχέση με τη θέληση, είναι το κατά πόσον είμαι παρών κατά τη διάρκεια του γεύματος. Ενώ αυτό είναι κάτι γνωστό σε όλους τους επιστημονικούς κύκλους που ασχολούνται με τις λειτουργίες του σώματος και του εγκεφάλου, ωστόσο στο ευρύ κοινό δεν είναι γνωστή η λεγόμενηυ «Εγκεφαλική φάση της Πέψης» (Cephalic Phase of Digestion Response).
Θα εξηγήσουμε αμέσως τι σημαίνει αυτό. Παλαιότερα πιστεύαμε ότι η πέψη της τροφής γίνεται στο στομάχι. Αργότερα, διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν αδένες μέσα στη στοματική κοιλότητα, οι οποίοι εκκρίνουν ένζυμα που ξεκινάνε τη διαδικασία αποδόμησης των υδατανθράκων.
Πλέον, γνωρίζουμε ότι η διαδικασία της πέψης αρχίζει πριν ακόμα καν φτάσει η τροφή στο στόμα μας. Κατά την εγκεφαλική φάση της πέψης, εκκρίνεται ένα ποσοστό μεταξύ 20% και 40% του συνόλου των ενζύμων και πεπτικών υγρών που θα απαιτηθούν για την ολοκληρωμένη διεργασία της πέψης. Ο εγκέφαλος επεξεργάζεται και βιώνει νοητικά την εικόνα και τη μυρωδιά του φαγητού, δίνοντας εντολή να αρχίσουν να εκκρίνονται τα κατάλληλα γαστρικά υγρά και ένζυμα που θα χρησιμοποιηθούν κατά την πέψη.
Επιπλέον, ενώ τρώμε, ο εγκέφαλος αναλύει τη γεύση και την ευχαρίστηση και την ευχαρίστηση που παίρνουμε από το φαγητό, παίρνοντας, σε συνεργασία με το πεπτικό σύστημα, τις ανάλογες αποφάσεις. Έχουμε πάρει αρκετά λιπαρά, αρκετούς υδατάνθρακες, αρκετή πρωτεΐνη, αρκετό νερό, αρκετά θρεπτικά μικροσυστατικά; Χρειαζόμαστε περισσότερα πεπτικά ένζυμα; Χρειάζεται να κάνουμε το στομάχι περισσότερο ή λιγότερο όξινο;
Εάν όμως δεν είμαστε παρόντες κατά τη διαδικασία του φαγητού, επειδή οδηγούμε ή μιλάμε στο κινητό ή δουλεύουμε στον υπολογιστή ή βλέπουμε τηλεόραση ή έχουμε το μυαλό μας σε άλλα θέματα που μας απασχολούν έντονα, αυτόματα αυτό σημαίνει ότι θα χάσουμε την αντίστοιχη εγκεφαλική φάση της πέψης. Με τη σειρά του, αυτό σημαίνει ότι το αντίστοιχο ποσοστό θρεπτικών συστατικών που θα είχαν απορροφηθεί χάρη στα γαστρικά υγρά και τα ένζυμα που θα είχαν εκκριθεί, τελικά δεν θα απορροφηθεί από την τροφή και δεν θα ενσωματωθεί στο σώμα μας, ακόμα και εάν έχουμε μόλις φάει την πλουσιότερη σε θρεπτικά συστατικά τροφή που υπάρχει στο ηλιακό σύστημα.
Ο εγκέφαλος μετά από λίγη ώρα θα διαπιστώσει αυτή την έλλειψη απορρόφησης θρεπτικών συστατικών και θα δώσει εντολή να ξαναπεινάσουμε και να ξαναφάμε, αδιαφορώντας για το εάν έχουμε ήδη λάβει τις θερμίδες (ενεργειακό φορτίο) που χρειαζόμαστε.
3. Κάνω δίαιτα
Όσο και αν ακούγεται αντιφατικό, το να κάνει κάποιος δίαιτα έχει αποδειχτεί ότι αυξάνει μακροπρόθεσμα την πιθανότητα να καταλήξει υπέρβαρος, ακόμα και εάν έχει ξεκινήσει από φυσιολογικό βάρος. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι εντός και εκτός δίαιτας επί χρόνια, ακόμα και επί δεκαετίες. Συμβουλή: εάν προσπαθείτε να καταφέρετε κάτι για πάνω από τέσσερα χρόνια και δεν δουλεύει, ίσως θα ήταν χρήσιμο να επαναξιολογήσετε τους στόχους σας.
Γιατί δεν δουλεύουν οι δίαιτες και φέρνουν το αντίθετο αποτέλεσμα; Για τρεις βασικούς λόγους: είτε επιβάλλουν περιορισμό θερμίδων, είτε επιβάλλουν περιορισμό θρεπτικών μακροσυστατικών (λιπαρά, υδατάνθρακες, πρωτεΐνες), είτε αγνοούν τα εσωτερικά σήματα του κάθε σώματος για το τι χρειάζεται σε σχέση με όσα βιώνει, σωματικά, συναισθηματικά και ψυχολογικά.
Κάποιος μπορεί να βρίσκεται σε δίαιτα ακόμα και εάν επισήμως δεν ακολουθεί μια δίαιτα. Νοοτροπία δίαιτας είναι να προσπερνάω κάποιο γεύμα το πρωί ή το βράδυ «για να γλυτώσω τις θερμίδες» ή να μην τρώω για να αντισταθμίσω κάτι που έφαγα ενώ «δεν έπρεπε».
Η συχνότερη αντίδραση του οργανισμού στον περιορισμό θερμίδων είναι να νομίζει ότι βρίσκεται σε ένα έρημο νησί, χωρίς τροφή. Η προτεραιότητα είναι να ρίξει χαμηλά τον μεταβολισμό, για να μην καίει από τις αποθήκες ενέργειας που έχει (δηλαδή να μην καίει λίπος) και, όποτε βρίσκει τροφή, να την καταβροχθίζει και να την αποθηκεύει, για να αντέξει μέχρι την επόμενη φορά που θα βρει να φάει. Υπό αυτές τις συνθήκες, επίσης, αρνείται να χτίσει μύες, καθώς είναι πολύ δαπανηρή σε θρεπτικά συστατικά η κατασκευή και η συντήρησή τους, ενώ καταναλώνουν και πολλή ενέργεια.
4. Χημεία του στρες
Έχουμε αναφέρει ξανά σε άρθρο μας, το πόσο επηρεάζεται η φυσιολογία του σώματός μας από το στρες και ότι ένα «παράπλευρο αποτέλεσμα» του στρες είναι η αύξηση του βάρους. Για να μιλήσουμε πρακτικότερα, ας δούμε λέξεις και έννοιες που, για τους σκοπούς του άρθρου αυτού, είναι ισοδύναμα του στρες:
Άγχος, φόβος, μίσος, ένταση, κατάκριση εαυτού, κατάκριση άλλων, κακή εικόνα εαυτού, αρνητικές σκέψεις, όπως «δεν υπάρχει ελπίδα για μένα», «δεν μπορώ να καταφέρω τίποτα», «είμαι χάλια», «κανείς δεν θα με κοιτάξει έτσι όπως είμαι», «πρέπει να χάσω βάρος ‘εδώ’ ή ‘εκεί’»
Αυτό που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι το στρες δημιουργεί στον εγκέφαλο και στο σώμα χημεία του στρες, άρα «στρες = φυσιολογία στρες». Τι συμβαίνει υπό συνθήκες στρες;
Το στρες είναι ένας μηχανισμός που μας έχει βοηθήσει να επιβιώσουμε επί εκατομμύρια χρόνια. Διαρκεί υπό φυσιολογικές συνθήκες 4 έως 5 λεπτά. Μέσα στο διάστημα αυτό, είτε θα έχουμε ξεφύγει από τις τίγρεις, είτε θα μας έχουν φάει.
Κατά τη διάρκεια της αντίδρασης στρες, λαμβάνουν χώρα, μεταξύ άλλων, τα εξής:
- Ο εγκέφαλος δίνει εντολή να παραχθεί κορτιζόλη
- Η κορτιζόλη λέει στις αποθήκες ενέργειας να απελευθερώσουν καύσιμα μέσα στο αίμα.
- Η κυκλοφορία του αίματος γίνεται εντονότερα προς τα άκρα – χέρια και πόδια – ώστε να πάρουν τα κύτταρα τα καύσιμα που θα χρειαστούν και να πολεμήσουμε ή να τρέξουμε όσο το δυνατόν καλύτερα
- Αλλάζει η αίσθηση του χρόνου στον εγκέφαλο· συγκεκριμένα, μας φαίνεται ότι ο χρόνος περνάει πολύ γρήγορα και ότι τα περιθώρια για οτιδήποτε είναι πάρα πολύ περιορισμένα. Λογικό, καθώς δεν θέλουμε να νομίζουμε ότι έχουμε χρόνο να σταματήσουμε να μυρίσουμε τα λουλούδια, ενώ μας κυνηγάει μια αρκούδα.
- Ο λογικός εγκέφαλος κλείνει αυτόματα και μπαίνει σε ηγετική λειτουργία ο πρωτόγονος, ενστικτώδης εγκέφαλος. Τρέξε, στρίψε, πάλεψε. Αν προσπαθήσουμε να εκτελέσουμε λογικές διεργασίες ή δουλειά που απαιτεί δομημένη σκέψη, λογική, προγραμματισμό, στρατηγική και οργάνωση, σε κατάσταση στρες, τότε θα είμαστε υποχρεωμένοι να το κάνουμε με τον πρωτόγονο εγκέφαλο, ο οποίος δεν έχει τη δυνατότητα να επεξεργαστεί αυτή την πληροφορία, με αποτέλεσμα να κοπανάμε συνεχώς σε τοίχους.
- Σταματάει η λειτουργία αναδόμησης και θεραπείας του σώματος. Ποιο το νόημα, όταν πρέπει να ξεφύγουμε από τον άμεσο κίνδυνο; Άσε τη θεραπεία για αργότερα.
- Μειώνεται ή και σταματάει η λειτουργία του ανοσοποιητικού. Ποιο το νόημα, όταν πρέπει να ξεφύγουμε από τον άμεσο κίνδυνο; Άσε την καταπολέμηση ιών για αργότερα.
- Μειώνεται ή και σταματάει η πέψη, για τον ίδιο λόγο. Ποιο το νόημα, όταν πρέπει να ξεφύγουμε από τον άμεσο κίνδυνο; Άσε τη χώνεψη για αργότερα.
- Η αίσθηση της όρεξης για φαγητό αποσυντονίζεται εντελώς!
Στη σημερινή εποχή, είμαστε σε κατάσταση στρες όχι για 4-5 λεπτά τη φορά, αλλά για ώρες και μέρες και βδομάδες τη φορά. Ο πρωτόγονος εγκέφαλος δεν μπορεί να διαχωρίσει εάν πρόκειται για θέματα φορολογίας, συναισθηματικά, ψυχολογικά, επαγγελματικά, οικογενειακά ή εάν πρόκειται για τίγρεις που έρχονται κατά πάνω μας. Θα ενεργοποιήσει αυτόματα την αντίδραση στρες ως μέσο επιβίωσης. Η παρατεταμένη παραμονή σε κατάσταση στρες έχει εξαιρετικά επιβαρυντικά αποτελέσματα στη λειτουργία του σώματός μας:
- Η ενέργεια που ξεχύνεται στο αίμα δεν καταναλώνεται, καθώς ούτε τρέχουμε να ξεφύγουμε, ούτε παλεύουμε με τα θηρία.
- Η αυξημένη γλυκόζη μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικές βλάβες, άρα παράγεται αυξημένη ινσουλίνη, για να μαζέψει τη γλυκόζη πίσω στα κύτταρα.
- Όσο είναι αυξημένη η κορτιζόλη, τα κύτταρα δεν ακούνε την ινσουλίνη.
- Ο οργανισμός παράγει όλο και περισσότερη ινσουλίνη για να κάνει τα κύτταρα να ακούσουν
- Σε βάθος χρόνου δημιουργείται αντίσταση στην ινσουλίνη που δύναται να οδηγήσει σε διαβήτη τύπου 2
- Όσο υπάρχει αυξημένη ινσουλίνη, αυτή δεν επιτρέπει το κάψιμο λίπους, καθώς ο σκοπός της είναι το αντίθετο, το να μαζέψει την περισσευούμενη ενέργεια μέσα στο γλυκογόνο (συκώτι, μύες) και στα κύτταρα λίπους.
- Όσο κυκλοφορεί αυξημένη κορτιζόλη, τα κέντρα της ευχαρίστησης και της απόλαυσης υπολειτουργούν. Αυτό σημαίνει ότι χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ποσότητα τροφής για να φτάσουμε τα ίδια επίπεδα ευχαρίστησης και ικανοποίησης που θα είχαμε σε κατάσταση χαλάρωσης. Άρα χρειάζεται περισσότερη τροφή για να αισθανθούμε την ίδια ένταση ευχαρίστησης. Οι περισσότεροι άνθρωποι σε τέτοιες περιπτώσεις νομίζουν ότι έχουν πρόβλημα αυτοσυγκράτησης, ενώ στην πραγματικότητα είναι ξεκάθαρα θέμα φυσιολογίας του στρες και της επίδρασης που έχει στον εγκέφαλό μας και στο σώμα μας.
- Όλα τα όργανα που είναι μέσα στον κορμό υπολειτουργούν, όπως το πεπτικό σύστημα και το ανοσοποιητικό (αρρωσταίνουμε ευκολότερα και συχνότερα)
Πρακτικές συνέπειες από αυτή την κατάσταση: Μειωμένη πέψη, μειωμένη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, αυξημένη τάση για αποθήκευση λίπους, μειωμένη τάση για κάψιμο λίπους, μειωμένη τάση για χτίσιμο μυών, φούσκωμα, πρήξιμο, κάψιμο, δυσκοιλιότητα, θολή σκέψη, σπασμωδικές κινήσεις, αδυναμία συγκέντρωσης και οργάνωσης σκέψης, συχνές ασθένειες, πιο αργή ανάρρωση.
5. Η βιταμίνη «Υ»
Μια άγνωστη, αλλά πολύτιμη και απαραίτητη «βιταμίνη», είναι ο Ύπνος! Κατά τη διάρκεια του ύπνου το σώμα μας αναζωογονείται, αναπλάθεται και αυτοθεραπεύεται. Οι περισσότεροι άνθρωποι χρειάζονται από 6 έως 8 ώρες συνεχόμενου ύπνου τη νύχτα. Ένα λιγότερο γνωστό από τα πράγματα που μας συμβαίνουν όταν δεν κοιμόμαστε αρκετά, είναι ότι επηρεάζεται ο μεταβολισμός μας και αυτό είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να τονιστεί όσο το δυνατόν περισσότερο.
Όταν δεν έχουμε καλό ύπνο, μειώνεται η παραγωγή της ορμόνης «λεπτίνης» από τα λιπαρά μας κύτταρα. Η λεπτίνη είναι μια ορμόνη της οποίας τα επίπεδα ανιχνεύει ο εγκέφαλος και τα λαμβάνει υπόψη προκειμένου να αποφασίσει εάν μας λείπει ενέργεια, δηλαδή εάν χρειάζεται να φάμε ή όχι. Με χαμηλότερα επίπεδα λεπτίνης, αυξάνεται η διάθεση για φαγητό. Και αυτός είναι άλλος ένας μηχανισμός που έχει φτιαχτεί με σκοπό να αυξάνονται οι πιθανότητες επιβίωσής μας, αλλά στη σημερινή εποχή μάς οδηγεί σε αύξηση βάρους.
Εάν κάποια μέρα έχετε αυξημένη διάθεση για τσιμπολόγημα, παρατηρήστε μήπως την προηγούμενη νύχτα δεν κοιμηθήκατε αρκετά.
6. Περιορισμός κατηγοριών θρεπτικών συστατικών
Πολλοί άνθρωποι, ακόμα και αν δεν κάνουν συνειδητά δίαιτα, περιορίζουν από μόνοι τους κατηγορίες θρεπτικών μακροσυστατικών από την τροφή τους. Λέγοντας «θρεπτικά μακροσυστατικά», εννοούμε τις πρωτεΐνες, τα λιπαρά και τους υδατάνθρακες. Αυτού του τύπου οι διαχωρισμοί και περιορισμοί ξεκίνησαν από τη δεκαετία του 1960 στις ΗΠΑ και ακόμα και σήμερα είναι πολύ δημοφιλείς. Το μόνο πρόβλημα είναι πως, είναι πια παρωχημένοι, ξεπερασμένοι και, σε κάποιες περιπτώσεις, επιβλαβείς.
Για παράδειγμα, είναι πολύ ατυχές το γεγονός ότι τα λίπη στην τροφή έχουν το ίδιο όνομα με τα λίπη στο σώμα μας, γιατί στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία σχέση.
Τα λίπη στην τροφή, ο οργανισμός μας τα διασπά και τα χρησιμοποιεί, είτε ως δομικά υλικά, είτε ως ενέργεια. Είναι το αποδοτικότερο καύσιμο που έχουμε, βγάζει «τα πιο πολλά χιλιόμετρα ανά γέμισμα». Με τη μορφή των δομικών υλικών, ο οργανισμός χρησιμοποιεί τα λιπαρά οξέα για να κατασκευάσει την μεμβράνη των κυττάρων μας, τις ορμόνες, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος του νευρικού μας συστήματος.
Το λίπος μέσα στο σώμα μας, από την άλλη, το κατασκευάζει το ίδιο το σώμα μας. Το λίπος μέσα στον οργανισμό μας, είναι πνεύμονας ενέργειας, αποθήκη ενέργειας. Εκεί αποθηκεύεται από τον οργανισμό ό,τι ενέργεια του περισσεύει. Η ενέργεια αυτή μπορεί να προέρχεται από υδατάνθρακες, από πρωτεΐνες ή από λίπη. Ξανά: το λίπος στο σώμα μας δεν είναι το λίπος που φάγαμε με την τροφή, είναι λίπος που δημιούργησε και κατασκεύασε ο ίδιος ο οργανισμός μας· είναι αποθηκευμένη ενέργεια που μας περίσσεψε, από όπου και αν προήλθε.
Και κάτι που είναι έκπληξη για πολλούς: Ο εγκέφαλός μας αντιστοιχεί μόλις στο 2% του συνολικού σωματικού βάρους, αλλά περιέχει το 25% της χοληστερίνης που συνολικά υπάρχει στο σώμα μας. Η χοληστερίνη είναι απαραίτητο δομικό υλικό του εγκεφάλου, το οποίο παράγει ο ίδιος ο εγκέφαλος, ανεξάρτητα από τη χοληστερίνη που παράγεται από το συκώτι προς χρήση του υπόλοιπου σώματος! Ακόμα πιο χαρακτηριστικά, εάν αφαιρέσουμε το νερό, το 60% του εγκεφάλου μας είναι χοληστερίνη! Ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη: Μόλις τώρα αρχίζουμε να συνδέουμε την επίδραση των στατινών (φαρμάκων που περιορίζουν την παραγωγή χοληστερίνης από τον οργανισμό) με τη νόσο του Αλσχάιμερ (γεροντική άνοια)! Η πιθανότερη σύνδεση είναι ότι οι στατίνες επηρεάζουν τη λειτουργία του ενζύμου HMG-CoA, το οποίο χρησιμοποιούν για την κατασκευή χοληστερίνης, τόσο ο εγκέφαλος, όσο και το συκώτι. Πιθανώς λοιπόν, η μακροχρόνια λήψη αυτών των φαρμάκων να περιορίζει τη δυνατότητα του εγκεφάλου να αυτοσυντηρηθεί και να αυτοεπισκευαστεί.
Ο μακροχρόνιος περιορισμός λιπαρών από την τροφή μας, έχει ορισμένα πολύ χαρακτηριστικά συμπτώματα:
Κακή πέψη, δυσκολία απώλειας βάρους, κόπωση, ευερεθιστότητα, κατάθλιψη, μειωμένη απορρόφηση βιταμινών A, E και D, δυσκοιλιότητα, ξηροδερμία, εύθραυστα μαλλιά, κηλίδες, ξηρό ή λιπαρό δέρμα, ερυθρότητα γύρω από τα μάτια, ζάλη, απώλεια της εμμηνόρροιας ή ακανόνιστος κύκλος, συνεχής αίσθηση πείνας, επιθυμία για τηγανητά ή λιπαρά τρόφιμα ή πρόχειρο φαγητό, δυσκαμψία και πόνοι στις αρθρώσεις, πιτυρίδα, εύθραυστα νύχια, ξηροφθαλμία, δίψα, χαμηλή σεξουαλική διάθεση, μειωμένη γνωστική/διανοητική λειτουργία.
Χωρίς να μπούμε σε μεγαλύτερη ανάλυση, αντίστοιχα ισχύουν και για περιπτώσεις έλλειψης πρωτεϊνών στη διατροφή μας:
Ευερεθιστότητα, κόπωση, αφηρημάδα, αδύναμη μνήμη, μειωμένη γνωστική – διανοητική λειτουργία, μειωμένη δυνατότητα συγκέντρωσης της προσοχής, ευμετάβλητη διάθεση, αίσθηση πείνας, υπερφαγία, μειωμένη δυνατότητα απώλειας βάρους, απώλεια μαλλιών, εύθραυστα μαλλιά και νύχια, κακή πέψη, κακή κυκλοφορία του αίματος, αίσθηση κρύου, φούσκωμα, πόνοι σε διάφορα σημεία, κακός ύπνος, κατάθλιψη, αργή επούλωση πληγών, πονοκέφαλοι, αίσθηση αδυναμίας, χαμηλή σεξουαλική διάθεση.
7. Συμβολικό υποκατάστατο
Όταν δεν έχουμε στη ζωή μας αυτό που πραγματικά επιθυμούμε, τείνουμε να αναζητούμε το αμέσως πλησιέστερο υποκατάστατο. Πιθανότατα, τα πράγματα που μας λείπουν περισσότερο στην εποχή μας είναι η αγάπη, οι οικείες, στενές προσωπικές σχέσεις, καθώς και η αίσθηση ευχαρίστησης. Ίσως να γίνεται να υποκαταστήσουμε την έλλειψη αγάπης με ένα κατοικίδιο ή την έλλειψη στενών προσωπικών σχέσεων με socializing στο internet, αλλά σε κάθε περίπτωση, και για τα τρία αυτά πράγματα, το φαγητό είναι ένα θαυμάσιο υποκατάστατο.
Από φυσικού της, η διαδικασία του να τρώμε ενεργοποιεί αυτόματα μηχανισμούς παραγωγής εγκεφαλινών και ενδορφινών, μέσα σε 30 δευτερόλεπτα. Οι ουσίες αυτές είναι χημικές ενώσεις που προκαλούν στον εγκέφαλο την αίσθηση της ευχαρίστησης. Ακόμα και όταν το φαγητό που τρώμε εκείνη τη στιγμή μας είναι αδιάφορο, η διαδικασία της μάσησης και της πέψης παράγει αίσθηση ευχαρίστησης. Και αυτό επίσης, δεν έχει καμμία σχέση με τη θέλησή μας ή με τη δύναμη του χαρακτήρα μας. Είναι μια απόλυτα φυσική διαδικασία, αυτόματη, ένστικτη, την οποία χρησιμοποιεί με μεγάλη σοφία το σώμα, προκειμένου να μας δώσει αυτό που μας λείπει (ή έστω ένα υποκατάστατο αυτού). Αντί να το μισείτε για το ότι επιθυμεί φαγητό, ευχαριστήστε το για το ότι προσπαθεί, με τα μέσα που έχει, να σας βοηθήσει. Καλωσήρθατε στο ανθρώπινο είδος.
Συμπεράσματα
Μια που αναφέραμε τη σοφία του σώματος, ας κάνουμε και ένα βήμα παραπέρα. Ας δούμε την υπερφαγία ως έναν μεγάλο, σοφό δάσκαλο. Η σχέση μας με το φαγητό, είναι ένας μεγάλος, σοφός δάσκαλος. Δεν έχει σχέση με συμπεριφορικό μετασχηματισμό ή το να μάθουμε να χτίζουμε άλλες συνήθειες. Έχει να κάνει με το να ακούσουμε τις παρορμήσεις μας, γιατί προέρχονται από τα βάθη της ψυχής μας και το σώμα μας ακούει αυτές τις φωνές και προσπαθεί να ανταποκριθεί. Έχει να κάνει με αλλαγές που χρειάζεται να γίνουν στη ζωή μας, με μαθήματα που πρέπει να μάθουμε, με προσωπική ανάπτυξη.
Ακούγοντας το σύμπτωμα της υπερφαγίας και όχι καταπολεμώντας το με τη θέληση ή με φάρμακα, θα μπορέσουμε τελικά να το καταλάβουμε και διδαχτούμε αυτό που προσπαθεί να μας μεταφέρει: Ασχολούμαστε με υπερβολικά πολλά πράγματα; Είναι η ζωή μας υπερβολικά γρήγορη; Καταπιεζόμαστε με δίαιτες; Δεν έχουμε ισορροπία στις διατροφικές ομάδες τροφίμων; Δεν κοιμόμαστε αρκετά; Μας λείπει η χαλάρωση και η ευχαρίστηση; Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους στρεσογόνους παράγοντες της ζωής μας; Ως τι συμβολικό υποκατάστατο μας χρησιμεύει η τροφή;
Η προσωπική συμβουλευτική υποστήριξη στην ψυχολογία της διατροφής (Eating Psychology Coaching) είναι μια συναρπαστική και καινοτόμος προσέγγιση που αντιμετωπίζει με αποτελεσματικότητα θέματα βάρους, αδηφαγίας (binge eating), υπερφαγίας (overeating), συναισθηματικής υπερφαγίας (emotional eating), προκλήσεις σε σχέση με την προσωπική εικόνα που έχουμε για το σώμα μας (body image), τις αιώνιες, ατελείωτες και επαναλαμβανόμενες δίαιτες (yo-yo dieting), καθώς και ποικιλία ζητημάτων υγείας και σωματικών συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη διατροφή, όπως η λειτουργία της πέψης, η αίσθηση κόπωσης, η πεσμένη ή ευμετάβλητη διάθεση, η λειτουργία του ανοσοποιητικού και άλλα.
- Αστακός και προσωπική ανάπτυξη - 17/11/2018
- Απόλυτη ευθύνη για τη ζωή μας - 02/11/2018
- Αλήθεια, Άποψη, Πεποίθηση και Χρησιμότητα - 15/10/2018
Άνοιξαν τα μάτια μου… Ευχαριστούμε Στράτο :-))